Αποτυχία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας


Η σχεδιαζόμενη εγκατάσαση της ΛΑΡΚΟ στην περιοχή μας, δείχνει την αποτυχία των αντιπροσωπευτικών θεσμών. Για άλλη μια φορά βλέπουμε εκπροσώπους εκλεγμένους 'στο όνομα του λαού' να αποφασίζουν είτε ενάντια στη θέληση του τελευταίου είτε εν αγνοία του.

Τα παραδείγματα πολλά σε όλες τις βαθμίδες της εξουσίας: από την 'νίπτω τας χείρας μου' στάση της ελληνικής κυβέρνησης στους πολέμους του Ιρακ και της Γιουγκοσλαβίας (σε αντίθεση με την αρνητική στάση του συνόλου του λαού) έως το δήμο μας, όπου αποφάσεις-σταθμός που θα καθορίσουν τη ζωή του τόπου μας για πολλές δεκαετίες, παίρνονται εν κρυπτω. Έτσι, μόνο το τελευταίο διάστημα έχουμε την επικείμενη εγκατάσταση ανεμογεννητριών (παρά τα όσα τους καταλογίζουν ακόμα και περιβαλλοντικές οργανώσεις και ιατρικοί σύλλογοι), την απροκάλυπτη κοροιδία με τη ΛΑΡΚΟ (όπου τα σχετικά χαρτιά 'παράπεσαν' από συμπολίτευση και αντιπολίτευση), το νέο πολεοδομικό σχέδιο (με βάση το οποίο επιτρέπονται οικοδομές μεγαθήρια και νομιμοποιούνται ολόκληρες περιοχές με αυθαίρετα) και τέλος ο περιβόητος οριζόντιος άξονας Χαλκίδας-Κύμης, που κανένας δεν ξέρει από που θα περνάει.

Φυσικά, για τα παραπάνω παραδείγματα, καθώς και πλείστα άλλα, δεν ευθύνεται μόνο ο νυν δήμαρχος ή η αντιπολίτευση, αλλά ολόκληρο το σύστημα της αντιπροσώπευσης πάνω στο οποίο έχει δομηθεί ο σημερινός πολιτικός πολιτισμός. Έτσι, μία μέρα κάθε τέσσερα χρόνια ψηφίζουμε για το ποιες ιδέες μας αντιπροσωπεύουν καθώς και το ποιος θα τις εφαρμόσει. Όμως αυτό, είναι το λιγότερο σχιζοφρενικό.

Είναι αδύνατον, ακόμα και σε δημοτικό επίπεδο, κάποιος να εκφράζεται πλήρως από αυτό που ψηφίζει. Αν εξετάσουμε σε βάθος το πλήρες πρόγραμμα που κάθε φορά επιλέγουμε να στηρίξουμε, σίγουρα θα βρούμε σημεία στα οποία να διαφωνούμε πλήρως. Μάλιστα, πολλές φορές βλέπουμε πως ακόμα και μέσα στους εκλεγμένους βουλευτές ή δημοτικούς συμβούλους της πλειοψηφίας, υπάρχουν αντιδράσεις και διαφωνίες. Έτσι, κάποιος που ψήφισε στις βουλευτικές πχ τη ΝΔ γιατί συμφωνούσε με τις θέσεις της στην εξωτερική πολιτική, την υγεία και την παιδεία, 'κερδισε' ως μπόνους τις θέσεις της για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού! Και φυσικά η εκάστοτε εκλεγμένη αρχή εκμεταλλεύεται πλήρως την αντιπροσώπευση, ισχυριζόμενη κάθε φορά πως είναι νομιμοποιημένη από τη λαική βούληση να εφαρμόσει το πρόγραμμά της.

Τελικά, πρέπει να ψηφίζουμε είτε με βάση το τι μας εκφράζει πλήρως, οπότε σχεδόν πάντα θα καταλήγουμε στα άκυρο/λευκό/αποχή, είτε με τη λογική του μικρότερου κακού, οπότε θα γίνονται εξ ονόματός μας πράγματα με τα οποία διαφωνούμε. Πάντως, και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι ελάχιστα αντιπροσωπευτικό της πραγματικής βούλησης του εκλογικού σώμματος και ελάχιστα δημοκρατικό, καθώς δεν νοείται δημοκρατία που οι πολίτες να έχουν λόγο μία φορά στα τέσσερα χρόνια.

Μονη λύση σε αυτό το αδιέξοδο, τουλάχιστον για το τοπικό επίπεδο των δήμων και κοινοτήτων, φαντάζει η αυτοδιαχείρηση μέσα από ανοιχτές συνελεύσεις. Πιο συγκεκριμένα, ειδικά για τα σοβαρά θέματα σε κάθε περιοχή θα πρέπει να συγκαλείται ανοιχτή, σε όλους τους κατοίκους, συνέλευση όπου ο καθένας να μπορεί να τοποθετηθεί, να προτείνει προτάσεις προς ψήφιση, να ψηφίζει με ψήφο ισότιμη των συμπολιτών του συμπεριλαμβανομένων και των δημοτικών συμβούλων, και κυρίως οι αποφάσεις που θα προκύπτουν από αυτή την διαδικασία να είναι δεσμευτικές και πάνω από κάθε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Έτσι, οι 'συνδικαλιές', οι στημένοι καυγάδες, οι αποκρύψεις θεμάτων, τα έγγραφα που 'παραπέφτουν' ή αποσιωπούνται καθώς και η ψευδής επίκλησση της λαικής εντολής θα εξαφανιστούν. Επίσης, οι πολίτες θα ενημερώνονται καλύτερα για τα θέματα που απασχολούν τον τόπο τους, καθώς αυτοί τελικά θα αποφασίζουν για αυτά.

Είναι εφικτά όλα αυτά; Νομίζω πως ναι. Την τελευταία τετραετία, ο δήμαρχος διοργανώνει 'ενημερώσεις' (που παλιά βαφτίζονταν συνελεύσεις ενώ μόνο τέτοιες δεν είναι) πχ για το πρόβλημα του νερού ή το πολεοδομικό σχέδιο, με μεγάλη επιτυχία όσον αφορά την συμμετοχή του κόσμου. Θα μπορούσε, λοιπόν, να καθιερωθεί ανά τρίμηνο μία ανοιχτή συνέλευση κατοίκων που να έχει ως θέμα τα σοβαρά ζητήματα του τόπου και οι παριστάμενοι να μην έπαιζαν το ρόλο ακροατών, χειροκροτητών και προβοκατόρων αλλά ενημερωμένων πολιτών που αποφασίζουν για το μέλλον τους.